بنا به نظریه جدیدى درباره خواب، تمام این پرسش ها و فرضیات خطا است. این نظریه، خواب را به عنوان کارکرد بدن براى صرفه جویى در مصرف انرژى و پرهیز از خطر ارزیابى مى کند.
انسان و جانوران حداقل یک سوم از عمر خود را در خواب سپرى مى کنند. پرندگان، خزندگان، دوزیستان و حتی ماهیان و بیش از همه پستانداران به خواب مى روند. در حالیکه یک نوع موش کوچک روزانه بیست ساعت در خواب به سر مى برد، زرافه تنها به دو ساعت خواب نیاز دارد. اسب ها تنها در صورت احساس امنیت نیم ساعت بر روى زمین داراز مى‌کشند و به خواب مى‌روند.
اما چه عامل و یا عواملى انسان و جانوران به این رفتار عجیب وادار مى کند؟ در زمان خواب بسیارى از فعالیت هاى مهم بدنى نظیر خوردن و نوشیدن و تولید مثل متوقف مى شوند. در این حالت انسان و جانوران بى دفاع هستند. نیاز به خواب ریشه در چه چیز دارد؟ و در ارتباط با "نظریه تکامل انواع" اهمیت خواب در چیست؟
نظریات رایج پیرامون خواب
بسیارى از دانشمندان بر این نظر بوده و هستند که خواب کارکردهاى مهم حیاتى را فراهم و آماده مى کند. در خواب، مغز دست به تنظیم فعالیت هاى خود مى زند. حافظه محتویات خود را به یکدیگر مربوط کرده و اطلاعات را بایگانى مى سازد. در حین خواب سوخت و ساز بدن بازسازى مى شود و سرانجام سیستم دفاعى بدن تقویت مى گردد.
براى "جرى زیگل" Jerry Siegel، زیست شناس امریکایى از دانشگاه کالیفرنیا، این توضیحات معمول درباره خواب کافى و جامع نیستند تا از این طریق بتوان بدرستى به سودمندى خواب در رابطه با تئورى تکامل پى برد. تاثیر خواب بر روى این کارکردها و روندها بسیار اندک است. بنا به نظر این زیست شناس امریکایى، در زمان خواب توان حافظه تنها ۱۵ درصد مى تواند افزایش یابد. در زمان بیدارى تمام این فعالیت هاى بدنى و مغزى بطور موثرتر و همه جانبه تر صورت مى پذیرند.
صرفه‌جویى و ذخیره انرژى در زمان خواب
نظریه "جرى زیگل" کاملا متفاوت از تئورى هاى رایج درباره اهمیت خواب براى انسان و جانوران است. او در توضیح نظریه خود در مجله علمى New Scientist عنوان مى کند که تمام فعالیت های بدنى تابع اصل صرف جویى انرژى هستند و تنها در روند تکامل انواع پس از گذشت زمانهاى طولانى توسعه یافته اند.
براى توضیح آسان تر نظریه خود، "جرى زیگل" به ذکر نمونه هایى از دنیاى جانوران مى پردازد. بطور مثال یک خفاش قهوه اى کوچک در روز حدود بیست ساعت مى خوابد و تنها در غروب به مدت کوتاهى بیدار است. درست در زمانى که خوراک اصلى او یعنى "مگس ها" نیز فعال و بیدار هستند. براى "زیگل" دقیقاً این نوع فعالیت معناى واقعى خواب را بیان مى کند. صرفه جویى و ذخیره انرژى در خواب بدین منظور صورت مى گیرد تا جانور براى انجام مهمترین فعالیت هاى حیاتى کاملا سرحال و آماده باشد.
این توضیح در مورد "شیر" نیز صادق است. براى ادامه تکامل خود این جانور درنده نیز کارى جز خوردن و تولید مثل و نگهدارى از بچه هاى خود ندارد. پس از شکار و پرورش بچه هاى خود، شیرها نیز ۱۴ ساعت از روز را در خواب به سر مى برند. و این همه به خاطر جلوگیرى از هدر دادن انرژى است.
"جرى زیگل" از این نیز گامى فراتر نهاده و مدعى است که خوابیدن نه تنها به معناى حفظ انرژى است، بلکه در زمان خواب امنیت براى جانوارن بیش از زمان بیدارى بیهوده است. در خواب کسى نمى تواند خود را مجروح کند. بدین لحاظ خواب در مجموع مسئله اى اقتصادى است. "هر کس که توان و الزامات خوابیدن را دارد، به خواب نیز مبادرت مى ورزد." بطور نمونه شیر بیشتر و فیل کمتر به خواب مى رود، زیرا که فیل ها در تمام روز در جستجوى خوراک هستند.
خواب به مثابه وضعیت آمادگى
آیا بنا به این نظریه خواب تنها به معناى شرایط و حالت آمادگى بدن است؟ "یورگن تسولى" Jürgen Zully پژوهشگر خواب در دانشگاه "رگنزبورگ" معتقد است که این نظریه در مورد انسان صادق نیست، چرا که انرژى صرفه جویى شده به ازاى هشت ساعت خواب انسان تنها به اندازه یک قطعه نان کوچک است. براى وى خواب همچنان به مثابه استراحت فعال است.
در زمان خواب تولید هورمون ها یى که براى رشد ضرورى اند، صورت مى پذیرد و سیستم دفاعى بدن و عمل هضم تقویت شده و مغز دست به بازبینى خود مى زند. "جرى زیگل" با نظریه خود بیش از هر چیز به بحث هاى علمى پیرامون خواب دامن زده است و نظرات قدیمى درباره این پدیده اسرار آمیز را به چالش کشیده است.
منبع : دویچه‌وله
